Het 6.000-Woningenplan eens een wonder.

Heere van der Schaar weet waar hij aan begint.
Alles loopt volgens vooropgezet plan en visie.
Voorafgaand aan het 6.000-Woningenplan of Plan-West, werkt Van der Schaar met name aan projecten in de "Staatsliedenbuurt", het 2.000-Woningenplan of Plan-Zuid met Amstels Bouw Vereeniging (ABV) en Museumplein-/Concertgebouwbuurt.
Bij ABV is Heere van der Schaar de stuwende kracht en voorzitter. Aldaar verzorgt Van der Schaar de communicatie tussen ABV en de overheid waardoor hij o.a. unieke consessies (grondposities) los krijgt.
Dat alles is een voorbode van zijn latere Groote Plan Van der Schaar of het zogenaamde 6.000-Woningenplan (Plan-West).

Navolgend vooralsnog een drietal artikelen uit 1919, 1920 en 1921.
Een periode voorafgaand aan zijn 6.000-Woningenplan of Plan-West (aanvang Plan-West 1922).
In een van de artikelen uit 1920 wordt Heere van der Schaar als een der grootste particuliere bouwers genoemd - zijn leeftijd: nog geen 38 jaar.
Zijn grootste werk moest toen nog komen - het project Plan-West, dat destijds tot in de USA furore zou maken.

Bij de introductie van het 6.000-woningenplan of Plan Van der Schaar zijn -achter de schermen- invloedrijke industriëlen betrokken.
Om het project ook financieel en politiek te laten slagen, is de invloed van Den Haag nodig om dat alles uiteindelijk vlot te trekken: men had te maken met een niet eerder vertoond project.
De geruchten gaan dat o.a. volgende personen op de achtergrond een rol hebben gespeeld:
- Dr. Karel van Aalst, Hoorn 07 mei 1866,
één der machtigste mensen van Nederland.
Bankier en President-Directeur NHM,
hoofdkantoor gebouw De Bazel Amsterdam.
- Henri Deterding, Amsterdam 19 april 1866,
President-Directeur Koninklijke Shell,
'most powerful man in the world'.
- Hendrikus Colijn, Burgerveen 22 juni 1869,
topman bij Shell, Minister-President,
kabinetten Colijn I, II, III, IV en V.

Zowaar een illuster gezelschap.






Het Plan West, ofwel het 6000-woningenplan van Heere van der Schaar, is een deel van Amsterdam-West dat ongeveer  samenvalt met de huidige Admiralenbuurt, die inmiddels het predicaat 'beschermd stadsgezicht' heeft! Vanaf de eeuwwisseling kwam in Amsterdam-West de verstedelijking op gang. Door de snelle groei van Amsterdam in westelijke richting raakte het steeds meer binnen het bereik van de stedelijke invloedssfeer. In dit proces trad een versnelling op toen een deel van de gemeente Sloten, waaronder de Admiralenbuurt, in 1921 door Amsterdam werd geannexeerd.  
Het Plan West vormt een bijzonder moment in de geschiedenis van Amsterdam en in die van de Volkshuisvesting en stedenbouw in het algemeen. Het Plan Van der Schaar is uniek, alleen al door de voor die tijd ongekende omvang van het project en omdat het als één geheel wordt ontworpen en gebouwd.   
Het Plan West is ook uniek omdat het als het eerste grote project van gesubsidieerde woningen wordt gerealiseerd door een particuliere bouwer: Heere van der Schaar.
In een periode waarin vele andere projecten strandden vanwege organisatorische of financiële obstakels, slaagde Van der Schaar er in om zijn project van de grond te tillen.
Merk op dat bij het project Plan West een mooie rijkspremieregeling van toepassing wordt verklaard. 
Daarvoor verantwoordelijk was de Hoofd-Inspecteur van de Volksgezondheid,
Ir. H. van der Kaa. Heere van der Schaar en Ir. H. van der Kaa kenden elkaar uit de periode 'Amsterdam' - Van der Kaa is gedurende bepaalde tijd aldaar Inspecteur Bouw- en Woningtoezicht.
Van der Kaa wist precies wat hij van Van der Schaar mocht verwachten - hij had alle vertrouwen in Van der Schaar. Dat 6000-woningenplan zou er komen en wel tot de laatste steen. Zo kende hij Van der Schaar.   
Het Plan West werd mede door toedoen van Ir. H. van der Kaa mede met behulp van de rijkspremies gerealiseerd. 

De N.V. Bouwgrond Exploitatie Maatschappij 'De Hoofdweg' bestond al in 1912 (opgericht o.a. door H. van der Vijgh) ,  terwijl de N.V. Bouw Exploitatie Maatschappij Amsterdam West in het jaar 1921 is opgericht door Heere van der Schaar. Precies op het moment dat een deel van Sloten door de gemeente Amsterdam werd geannexeerd.
In de periode 1912-1921 kreeg Maatschappij De Hoofdweg een bouwconcessie van de gemeente Sloten voor het zuidelijke gedeelte langs de Hoofdweg tussen het Surinameplein en de Postjeswetering. Goed zichtbaar is dat e.e.a. tot stand komt onder het regime van de gemeente Sloten.
De werkzaamheden schoten niet op, duurde allemaal te lang waardoor de financiële positie van N.V. Bouwgrond Exploitatie Maatschappij De Hoofdweg onhoudbaar dreigde te worden. 
Op dat moment stapte Heere van der Schaar naar voren en richtte de
N.V. Bouw Exploitatie Maatschappij Amsterdam West op:
oprichtingsjaar 1921.
oprichter: Heere van der Schaar;
Doel: Woningbouw en Grondexploitatie in Amsterdam West met vernieuwde bouwmethodes w.o. gestandaardiseerde bouwmethoden zoals prefab beton, betonnen paalfunderingen en rationaliserende woningplattegronden en blokkenbouw.  
   Onder leiding van Van der Schaar werd in 1922 een nieuw plan voor het noordelijke gedeelte van het Uitbreidingsplan Sloten, het Plan voor de bouw van 6000 woningen in Amsterdam-West, bij het Amsterdamse gemeentebestuur ingediend.

Begin van de maand januari 1922 wordt door Heere van der Schaar namens een daartoe gevormde combinatie een aanvraag bij Bouw en Woningtoezicht ingediend om steun te verkrijgen voor de bouw van 6070 woningen op aan bedoelde combinatie in eigendom toebehorende terreinen in Amsterdam-West (voormalige gemeente Sloten). Blijkens de bij de aanvraag gegeven toelichting ligt het in de bedoeling voor de muren beton aan te wenden in de vorm van verdieping-hoge platen, die machinaal ter plaatse worden gebracht en gesteld (prefab). Voor de gevelbekleding zal met het oog op de uiterlijke welstand baksteen worden aangewend (deels beton voor de gevels van ruim 6.000 woningen gaf problemen met de baksteen industrie!). 
Van der Schaar wil de gehele bouw organiseren als grootbedrijf. Er zal op een moderne wijze worden gebouwd, door het gebruik van machinale installaties w.o. grote elektrische hijskranen. Bij de bouw zullen zoveel als mogelijk ook niet-bouwvakarbeiders worden ingezet w.o. werkloze arbeiders (metaalarbeiders). Naast het leveren van een oplossing voor de werkloosheid, wordt ook een oplossing geboden voor het woningen tekort en het oplossen van de vele krotwoningen. 
Gemiddels zal een woning een oppervlak krijgen van 68 m2 en een inhoud hebben van ruim 200 m3. Ten opzichte van de bestaande bouw een verbetering.
Van der Schaar wil het geheel inrichten als een stadswijk waar bij de bouw direct rekening moet worden gehouden met winkels (winkelstraten!) en o.a. zorg voor groenvoorzieningen. De middenstand moet goed vertegenwoordigd worden evenals het openbaar vervoer - de verbindingen met de stedelijke omgeving (infrastructuur).
  
Problemen die optraden bij de uitvoering van een dergelijk niet eerder uitgevoerd mega-project waren schier eindeloos, maar werden met grote zorgvuldigheid en gepaste snelheid opgelost. Van der Schaar wist waar hij aan begon o.a. vanwege het grote project in Amsterdam-Zuid (ca. 2000 woningen met het ABV).
 Om problemen voor te zijn werden er, op aandringen van Van der Schaar, enkele commissies in werking gesteld.
Een zogenaamde architectonische Commissie bestaande uit Ir. J. Gratama, Ir. G. Versteeg en Ir. A.R. Hulshoff. de Commissie van Drie genaamd worden aangesteld door Maatschappij de Hoofdweg en door Heere van der Schaar.
Verder wordt er een Commissie West ingesteld samengesteld uit de directeuren van Bouw- en Woningtoezicht (Ir. M.E.H. Tjaden) en Publieke Werken (Ir. A.W. Bos).. 
Ter ondersteuning van het geheel werd een architectenbureau toegevoegd, dat met de bouw en de technische uitwerking van de plannen werd belast:
Bureau Gulden en Geldmaker.  

Van der Schaar wenst tevens dat de geldende bouwverordening wordt aangepast gedurende de bouw van zijn 6.000-woningenplan. Zoals het verlenen van een ontheffing van het voorschrift betreffende het bouwen van trappenhuizen zoals dat op dat moment werd voorgeschreven in de Bouwverordening van Amsterdam. 
Hij creëert zodoende o.a. een extra kamer op elke verdieping: 
het 'Van der Schaar Kamertje'.   

Einde Plan Van der Schaar - Einde Plan West



TOT ZOVER



SLOTEN voor de ANNEXATIE  (serene rust)


Sloten - Tolweg - ca. 1920

Sloten - ca. 1920 - voor de annexatie

Sloten - weilanden ca. 1920

Sloten - Akerweg 1921



'Sloten' na de ANNEXATIE door Amsterdam - Rond 1923 / 1924
PLAN Van der Schaar
6.000-Woningen Plan  (enorme bedrijvigheid)

Amsterdam West ook wel genoemd het wilde Westen,
rond het jaar 1900



Osdorp - Sloten - De Baarsjes - Amsterdam West - vóór het jaar 1920


Dorp Sloten voor de annexatie door Amsterdam (1921)
In oppervlak was het dorp Sloten groter dan Amsterdam.
Door de annexatie van Sloten zou Heere van der Schaar definitief zijn plan voor de bouw van 6000-woningen kunnen realiseren:
Het groote Plan Van der Schaar of 6.000-Woningen Plan.



1918 - gemeente Amsterdam koopt Bouwgrond



Problemen o.a. met de bestaande bouwverordening van de gemeente Sloten en Amsterdam worden opgelost:




Het 6.000-woningenplan of Plan van der Schaar: een nieuw stadsdeel van Amsterdam voor ca. 25.000 personen, een project dat zijns gelijke in die tijd niet kende - daar was speciale aandacht voor nodig vanuit Den Haag! 

Navolgend een indrukwekkende advertentie van
Heere van der Schaar voor de NHM te Amsterdam.
In die tijd was Karel van Aalst President-Directeur van
de NHM (Nederlandse Handel-Maatschappij N.V.).
Er lijkt een connectie te bestaan tussen
Heere van der Schaar en Karel van Aalst.

Heere van der Schaar heeft mogelijk Henri Deterding ontmoet op zijn reis naar Sankt Moritz. 

Onderstaand een advertentie speciaal door Van der Schaar opgesteld voor de
Nederlandsche Handel-Maatschappij (NHM)
(Ned. Handel-Mij ontstaan uit de V.O.C.).




Modern Bouwbedrijf H. van der SCHAAR Lzn te Amsterdam 1917.

Heere geeft in de advertentie een goede indruk van de moderne bouwwerken die hij ontwerpt en uitvoert (w.o. Electrische liften en Centrale verwarming).

'Ontwerpen en uitvoeren in een hand'

Heere van der Schaar is op dat moment 34 jaar oud.



Afbeeldingen
I. Boven Links: Moderne Woningen aan het J.W. Brouwersplein tegenwoordig  Concertgebouwplein;
II. Boven Rechts: Privé-Kantoor Heere van der Schaar J.W. Brouwersplein 15
III. Onder Links: Moderne Woningen aan de Tenierstraat;
IV. Onder Rechts: H. v/d Schaar-I en -II, Onzer Bouwwerken in het Crisisjaar 1917 (Amsterdam-Zuid).

Verder te lezen, onder 'wij bouwden':
Heerenhuizen, Villa's, Moderne Etage-woningen met en zonder Electrische Lift en Centrale Verwarming (De Lairessestraat), en vele andere bouwwerken als
een Ziekenhuis, Groote Modelstoomwasscherij, Carosseriefabriek, Bankgebouw met grote safe, Scheepvaartmuseum, Confectiefabriek enz.


ca. 1917

Er heerst in die tijd een enorme woningnood en werkloosheid.
Navolgend een artikel uit het jaar 1919: 'woningtoestanden'.

Vervolgens een artikel uit 1920.
In het artikel wordt Heere van der Schaar genoemd als een der grootste particuliere bouwers te Amsterdam.. (Plan West moest nog worden opgestart).

Het artikel eindigt met: '.. kleine-baasjes gepruts kan ons niet uit de misere helpen..', waar hebben wij dit eerder gehoord?
Zie o.a. Groter en Sneller..



Tot slot een artikel uit 1921 - waarin Heere van der Schaar als voorzitter van Amstels Bouw Vereeniging (ABV) wordt genoemd en om zijn capaciteiten wordt geroemd.
1921 - Eerste aanzet vorming toekomstige Surinameplein
met aansluiting op de Hoofdweg richting Plan Van der Schaar




Wij zijn aangekomen in het jaar 1921.







Heere van der Schaar ziet dat er mogelijkheden zijn, die het hem mogelijk zullen maken grootse plannen uit te voeren, immers klein-baasjes gepruts zal ons niet uit de misere helpen.. (zie o.a. Groter en Sneller).
Economisch, financieel, politiek en sociaal
is er sprake van een voor Van der Schaar optimale situatie.
Dat er daarnaast tevens sprake is van een bijzondere lichting aan architecten, weet Van der Schaar als geen ander vanwege eerdere projecten die hij met hen heeft uitgevoerd. 
Het netwerk van Heere van der Schaar is enorm: van hoog tot laag is er veel waardering voor zijn doorzettingsvermogen en kunde op velerlei gebied.
Tot op kabinetsniveau en verschillende Ministeries is men bereid om Van der Schaar bij te staan in zijn ideeën de woningnood op te lossen
(zie o.a. ir. H. van der Kaa, Inspecteur-Generaal Volkshuisvesting).
Ook ir. M.E.H. Tjaden, in die tijd Directeur van het Bouw- en Woningtoezicht te Amsterdam, laat zich hierin niet onbetuigd
(zie o.a. H. van der Schaar & ir. M.E.H. Tjaden).


Het is voor Heere van der Schaar de tijd, om een mega-project voor te bereiden en uit te voeren, op een schaal zoals destijds niet eerder binnen Europa is vertoond:
het 6.000-Woningenplan of Groote Plan Van der Schaar dan wel Plan-West.


Wie heeft de durf, moed en kunde om een dergelijk project op te starten:
Heere van der Schaar
zie o.a. "mijn 6.000-Woningenplan te Amsterdam".


Zijn er na de periode van het 6.000-Woningenplan (Plan-West), en daarvoor het 2.000-Woningenplan (Plan-Zuid) nog projecten van een dergelijke omvang door Van der Schaar uitgevoerd? Het antwoord moet zijn: neen.
Van der Schaar heeft tijdig ingezien, dat de tijd daar -voor hem- niet meer voldoende gunstig is (geweest), om projecten van meer dan 1.000 woningen op te starten!
Het heeft hem mogelijk van een faillissement weerhouden (zie o.a. onder niet uitgevoerde bouwprojecten Hoofddorpplein en rondom de Parnassusweg/Olympiaplein/Stadionweg).


Heere van der Schaar heeft zich later vooral beziggehouden met
exploitatie van onroerend goed (als een der grootste beleggers van Nederland) en fiscale compromissen. 


De geschiedenis zal uitwijzen dat gedurende de periode 1920 t/m 1940, en in meer of mindere mate ook daarna, Heere van der Schaar een absolute autoriteit is op het gebied van de Volkshuisvesting in Nederland
(zie o.a. Voorzitterschap, Toespraken en Redevoeringen).


Dit onderdeel van onderhavige website, wensen
schrijver en opstellers te beëindigen met de woorden,
die bij bijzondere gelegenheden worden uitgesproken
door zijn vrouw Johanna van der Schaar:
"Vader het is goed zo".







Godsdienstig-Staatkundig Dagblad 1922
Een bouwcombinatie
met tal van vooraanstaande
investerende personen.