PLAN WEST - Heere van der Schaar - 6.000-Woningen Plan 

Navolgend enkele aantekeningen overgenomen van de Directeur van het Bouw- en Woningtoezicht te Amsterdam (1924):
Ir. M.E.H. Tjaden.

Het plan Amsterdam-West of Plan Van der Schaar.
".. een complex, dat een bijzondere plaats in den premiebouw inneemt, én wegens het feit, dat bijzondere eischen gesteld zijn, én wegens den omvang er van; bedoeld wordt het plan 'Amsterdam-West', dat zich uitstrekt van af de Postjeswetering in noordwestelijke richting naar den Meerweg nabij het punt, waar deze op den Haarlemmerweg bij Sloterdijk uitkomt.
Een plan van 6000 woningen, van den omvang als een stadje als Breda, van één particuliere onderneming uitgaande!
Men zal buiten Europa's grenzen moeten zoeken, om zijns gelijke te vinden.."
".. Het initiatief voor deze grootsche onderneming is uitgegaan van den heer H. van der Schaar. Na uitvoerige voorbesprekingen met Rijks- en Gemeenteambtenaren wist deze de sympathie van de overheid te winnen voor een plan van circa 6000 betonwoningen op het reeds aangeduide terrein, toebehorend aan de Maatschappij 'De Hoofdweg' in Amsterdam-West.."
".. Aan de eerste étappe van 2000 woningen hebben als architect medegewerkt de heeren Kramer, Rutgers en Westerman. Aan de volgende complexen zullen hun medewerking verleenen de architecten Dr. Berlage, van der Mey, de Meyer, Kuipers, Staal, Wijdeveld, van der Linde, van den Nieuwen Amstel, van Andel, Kruyswijk, Roodenburg.
De aesthetische commissie, bestaande uit de architecten Ir. Gratama, Versteeg en Ir. Hulshoff is, in dienst van het bouwconcern ('H. van der Schaar'), belast met de verzorging der stedebouwkundige problemen, de vóórverzorging der silhouetten der straat- en pleinwanden; zij is de schakel tusschen de verschillende architecten, die zij tot harmonische onderlinge aansluiting brengt en houdt tevens een waken oog op de uitvoering in aesthetische richting..".

Aldus Ir. M.E.H. Tjaden, Directeur van het Bouw- en Woningtoezicht te Amsterdam (wordt vervolgd!). 


"De Baarsjes"

Welk rechtgeaard Amsterdammer kent niet deze strook grond die zich even buiten oud-Amsterdam, van de Admiraal de Ruyterweg langs de Kostverlorenvaart uitstrekt tot aan het schuitensluisje aan de Overtoom.

Veel zal daar aan de Baarsjes, om de snerpende winden die er kunnen waaien, niet ten onrechte "Nova Zembla" genoemd, de komende jaren veranderen.

Waar thans nog brakke grond ligt, waarover de vuilnisman naar believen zijn karretje of, zo hij "bevaren" was, z'n schuitje met afval leegt, daar zullen straks reusachtige huizencomplexen verrijzen van de meest uiteenlopende soort (Plan-Van der Schaar).

Tijdens en onmiddellijk na de eerste wereldoorlog is het landelijk schoon hier nog ruimschoots vertegenwoordigd. De Admiraal de Ruijterweg was toen nog niet meer dan een dijk met hier en daar een blokje huizen erlangs. De grens van Amsterdam met Sloten ligt bij de ophaalbrug aan het eind van de De Clerqstraat.

Admiraal de Ruijterweg vóór 1920

Marie H. Mackenzie - Aquarel

De zijstraten van de Admiraal de Ruijterweg zijn niet langer dan een meter of veertig en aan het eind daarvan aanschouwt men het vredige tafereel van rustig grazende koeien en paarden.

De De Ruijterweg heeft de reputatie dat het er hard kan stormen, zodat in het najaar, wanneer de Noordwester giert, huis aan huis de ruiten sneuvelen en de bewoners soms tot de ontdekking komen dat hele daken boven hun hoofden zijn weggeblazen.
Geleidelijk aan zal dit stukje Wild-West veranderen in een ordentelijke stad, zonder weiden en grazende koeien

Eén der grootste complexen aan de Baarsjes zou het latere Plan-Van der Schaar of 6.000-Woningenplan (uitbreiding Plan-West) worden.
In de volksmond genoemd 'Het Wonder' - tot in de USA zou het beschreven en behandeld worden.

Kunstschilder/Etser Cornelis Brandenburg (1884-1954)

Huis bij de slatuintjes te Sloten ca. 1900, latere Amsterdam West (annexatie),
Plan Van der Schaar (6.000 woningenplan)

Kunstschilder Marie H. Mackenzie (1878-1961) - Aquarel
Molen 'De Jager' 1911 'De Baarsjes', Amsterdam

'Plan West' - Plan Van der Schaar: uitbreiding Amsterdam, gezien en getekend door Marie H. Mackenzie (kunstschilder, leerling van Breitner) - Aquarel



Plan West - Heere van der Schaar - Plan Van der Schaar - 6.000 woningenplan,
gezien en geschilderd door Mackenzie 1927/1928 - Olieverf op paneel

Marie H. Mackenzie: Bouwwerkzaamheden 6.000 woningenplan
Plan Van Der Schaar of Plan West
nabij de Admiralengracht
Olieverf op paneel - Werkpaarden

Achterzijde paneel

Marie H. Mackenzie - Heistellingen
Bouwterreinen Van der Schaar
6.000-woningenplan Heere van der Schaar - Plan West

Detail schilderij Marie H. Mackenzie

Bouw van Amsterdam West - Heere van der Schaar, 6.000-woningenplan
Schilder: J.L. Kagie ca. 1926 - Olieverf op Doek, afm. excl. lijst: 59x78 cm

Jan Sluijters - Aquarel - 1928 - Amsterdam,
Schinkelkade - Overtoomse Sluis


Toegang tot de Baarsjes - Plan Van der Schaar
6.000-Woningen Plan - Amsterdam-West, ca. 1925
Einde van de Overtoom en oude ophaalbrug

Originelen in bezit bij Van der Schaar.

De wereldberoemde Willem Bogtman, glazenier te Haarlem, krijgt de opdracht om van het grote
Plan Van der Schaar te Amsterdam West -twintiger jaren vorige eeuw
- een voorstelling te maken in glas-in-lood - gebrandschilderd glas;
afmetingen ca. 3,0 x 2,5 meter.
Aanwezig/Afgebeeld o.a. Van der Schaar en Berlage




Detail Bouw Mercatorplein Amsterdam:
geheel rechts staan afgebeeld Berlage en Heere van der Schaar;
links de auto van Van der Schaar

Verwerkt in dit grootse gebrandschilderd glas tafereel worden o.a. de onderdelen die dit unieke bouwproject -6.000 woningen ontwikkeld en uitgevoerd door Van der Schaar in ruim 4 jaar- mogelijk hebben gemaakt zoals:
- de Van der Schaar fundering;
- Van der Schaar systeembouw;
- de spoortreinen;
- grote elektrische kranen;
- 24-uurs economie;
- de grote torens van het Mercatorplein;
- de twee grote mannen Berlage (architect Mercatorplein) en Heere van der Schaar (projectontwikkelaar Mercatorplein e.o.) wandelend op het Mercatorplein in aanbouw.

Origineel in bezit bij Van der Schaar.

Situatie rond 1888 - Terreinen toekomstige 6.000 Woningenplan
Plan Van Der Schaar - 6.000 Woningenplan - Plan West - Amsterdam West

Detail kaart Amsterdam West uit 1888 
De toekomstige slagader van het project - de latere De Hoofdweg - is goed te zien in een overigens totaal verlaten vlakte..



Wendingen Plan West

Plan Van der Schaar - 6.000 Woningenplan - Plan West
Dubbelnummer tijdschrift Wendingen jaar 1927

Samenvatting uit een vergadering (1921) waar
de commissie van drie (Gratama - Hulshoff - Versteeg aangesteld door de gemeente Amsterdam) aanwezig zijn evenals in die tijd vooraanstaande architecten als Wijdeveld, Staal, Kropholler, Westerman, Roodenburg en Kramer.

De heer Gratama vraagt het woord en doet belangrijke mededelingen over de voorgeschiedenis van het Plan van der Schaar.
Oorspronkelijk was het gehele terrein (Plan West) in handen van een grondspeculatie-maatschappij. Er bestond reeds lang een plan voor de bebouwing. Dit plan was oneconomisch van opzet -kwam niet van de grond- waarom de gemeente Amsterdam de architecten Hulshoff, Gratama en de Meyer verzocht stappen te doen om tot een betere verkaveling te geraken. De bedoeling was, de terreinen voetstoots uit te geven aan bouwondernemers. Toen de zaak in dit stadium gekomen was, werd de commissie verrast door het plan van de Bouwmaatschappij Van der Schaar. Deze Maatschappij ging uit van de huurprijzen en heeft medewerking gevraagd aan de commissie voor een min of meer fabrieksmatig te bouwen stad (een stad van 30.000 inwoners). De commissie stond niet sympathiek tegenover het afwijken van de bouwverordening, er bestond evenwel een zeker recht bij de Bouwmaatschappij Van der Schaar daar de bouwverordening van het voormalige Sloten afwijkingen toeliet t.o.v. de bestaande bouwverordening Amsterdam..
Van der Schaar is werkelijk de man die het plan voor elkaar zal krijgen.
       
  Later heel veel meer hierover..



Onderstaand bericht: J.B. Mulder, Directeur van 'De Grondwet' - Holland Michigan, USA 1923 




Januari 1922, Heere van der Schaar:
Industrialisatie in de bouw, KvK afdeling grootbedrijf - bouw van 6.000 woningen in minder dan 4 jaar - aanpak schrijnende woningnood - aanpak werkloosheid - 24 uurs economie in Nederland. 



Speciaal voor het Bouwplan-Van der Schaar of het 6.000-woningenplan werd de bouwverordening aangepast.
Daarvoor werden door Heere van der Schaar aparte procedures gevoerd tot op het hoogste niveau.

Geweldig succes voor Heere van der Schaar - hij krijgt het voorelkaar.